Duchy z pałacu w Krzyżowej, woj. dolnośląskie
Pałac w Krzyżowej – ciekawa historia pałacu i jego właścicieli. Gdzie jest wieś Krzyżowa i czy można tu spotkać duchy?
Pałac Helmuta Karla von Moltke
Pałac w Krzyżowej znajduje się województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim. Został pobudowany w latach 1712-1726, według projektu znanego świdnickiego architekta Felixa Hammerschmidta. W tym miejscu stał tu wcześniej XVI-wieczny dwór, zniszczony w toku wojny trzydziestoletniej. W 1867 roku pałac w Krzyżowej oraz przylegające do niego tereny, zakupił za kwotę 240 tys. talarów niemiecki feldmarszałek Helmut Karl von Moltke. To na jego polecenie ten neobarokowy pałac otrzymał typowo berlińskie elementy zdobnicze.
Feldmarszałek i fonograf Edisona
Von Moltke będąc na emeryturze interesował się techniką.W swoim pałacu w Krzyżowej testował wynaleziony przez Thomasa Eddisona fonograf – urządzenie do zapisu i odtworzenia dźwięku. Recytował i nagrywał na urządzeniu kilka fragmentów dzieł Goethe’go. Jego utrwalony na nagraniu głos, to jedyne na świecie nagranie głosu osoby urodzonej w XVIII wieku.
Architektura pałacu i dwie armaty
Pałac w Krzyżowej to neobarokowa, bardzo wysoko podpiwniczona, dwukondygnacyjna budowla wzniesiona na planie prostokąta. Pokrywa ją dach, o charakterze mansardowym, z typowymi dla tego dachu lukarnami. Fasada pałacowa posiada jedenaście osi, a przy okazji czteroosiowy pseudoryzalit.
Do portalu wejściowego prowadzą kamienne, charakterystycznie zwężające się ku górze schody. Posiadają one kutą balustradę i półkolisty podest, należący do wysokiego parteru. Główne wejście prowadzi z ozdobnego portalu, który jest rozpięty pomiędzy dwoma kolumnami w stylu jońskim. Kolumny te, podtrzymują fronton pałacowy, na którym znajduje się olbrzymi kartusz. Są na nim herby Helmuta Karla von Moltke i Mary von Burt, jego drugiej żony.
W 1871 roku, Feldmarszałek Helmut Karl von Moltke, przywiózł z wojny z Francją dwie armaty. Dla ozdoby postawiono je przed pałacowym wejściem. W 1945 roku, przed wkroczeniem na te tereny Armii Czerwonej w niedalekim parku zbudowano altankę, w której kolumnach zamurowano obie armaty. Później wyjęto je stamtąd i dziś znów są ozdobą pałacu.
Duchy z Krzyżowej
Krzyżowa, po niemiecku Kriesau, jest to stara wieś, której początki sięgają XIII wieku, a jej dzieje wplątane były w losy księstwa świdnickiego. Początkowo była piastowską własnością, od 1392 roku wieś ta znajdowała się pod jurysdykcją Królestwa Czech, od 1526 roku Austrii, a od roku 1742 była własnością Królestwa Prus.
Już w XVI stuleciu, pobudowano w Krzyżowej szlachecki dwór. Podczas wojny trzydziestoletniej, w 1633 roku został dotkliwie zniszczony. Wojna ta była zwana „zarzewiem religijnym”, ponieważ katolicy bili się z protestantami. Podobno właśnie w Krzyżowej, Niemiec Helmut Hans zabił piękną Helenę, która nie umiała ani czytać ani pisać, zatem jak twierdził, jedyną religią jaką pojmowała, była religia katolicka.
Helmut Hans wkrótce popełnił samobójstwo. Od tego momentu jeśli wierzyć przekazom, w każdy poranek widać jak z kłębów rozpościerającej się mgły, wyłaniają się dwie postacie. To piękna dziewczyna o imieniu Helena i Helmut Hans, któremu sumienie kazało odebrać sobie życie, po tym jak ją zabił.
Pałac w Krzyżowej: (c) MojWroclaw.Wroclaw.pl / Agnieszka Gałka Walkiewicz
Foto: Jacek Halicki / cc by-sa 4.0
